Hoe bepaal je de prijs van een kunstwerk

Voor veel kunstenaars is het heel moeilijk om een prijs te noemen voor hun kunst. Sommige kunstenaars hebben de prijzen niet eens op hun website staan, maar bieden dit alleen aan op aanvraag. Het is natuurlijk ook best eng om een prijs te noemen en daar vervolgens commentaar op te krijgen. Misschien schaam je je wel, omdat het te hoog of te laag is. En hoe weet je nou wat te hoog of te laag is, en wie bepaalt dat dan?

Met deze 5 methodes bepaal je wat jouw kunst mag kosten.

1. De academische formule

2. Uren + Kosten

3. De Natte vinger

4. Laat het aan de klant over

5. Hoe ik het doe

1. De academische formule. Toen ik op de academie een keer vroeg hoe je nou de prijs van een schilderij berekent kwam mijn docent met de volgende formule. Dit is dezelfde manier die veel Galerieën hanteren om de prijzen voor hun kunstwerken te bepalen.

(Lengte + Breedte) x Factor

Dit klinkt ingewikkeld maar dat valt wel mee. Wat je doet is; je telt de lengte en de Breedte bij elkaar op. Bijvoorbeeld een a4 heeft een breedte van ongeveer 20 cm en een lengte van 30 Cm, bij elkaar is dit 50. Dit getal vermenigvuldig je met jouw factor. Als jij net van de academie komt, en voor het eerst begint als kunstenaar, dan is jouw factor 4. De totaalprijs voor dit schilderij is dan 50 x 4 = € 200,00.

Jouw factor is afhankelijk van jouw kwaliteiten en je succes. Op de academie heb je als eerstejaars een factor van 1, en in het tweede jaar een factor van 2. Dit komt omdat je als kunstenaar ontzettend veel leert en innoveert, waardoor je kunst meer waard wordt. Na de academie gaat je ontwikkeling trager en komt er dus niet elk jaar zomaar een factor bij. Je zou zelf kunnen kijken in hoeverre je de afgelopen jaren bent gegroeid, en daarmee dus een hogere factor aan jezelf kunt toewijzen.

Stel dat ik mezelf een factor 6 geef, dan zou een schilderij op a3-formaat het volgende kosten.

(30 + 42) x 6 = € 432,00.

Nu is het maar de vraag of je dat een redelijk bedrag voor jouw kunstwerk vindt. Maar als dat aardig overeenkomt met wat je in gedachten hebt, dan kun je nu voor elk schilderij en elk formaat deze berekening toepassen.

Wit Varken, gemaakt voor een expositie in 2012 à € 890,00 euro

Deze a3 illustratie voor het blad Digital Life heb ik in 2012 verkocht voor € 270,00

2. Uren + Kosten. Een iets gedetailleerder plaatje krijg je door gewoon je uurloon en je kosten te berekenen. Hierdoor wordt het voor een opdrachtgever ook inzichtelijk hoeveel uur je hebt gewerkt en kun je dus makkelijk extra uren door berekenen als een klant op het laatste moment nog allerlei wijzigingen wilt.

Maar dan komt gelijk de eerste moeilijke keuze, want hoeveel uurloon wil je eigenlijk? Voor een 36-urige werkweek is het minimumloon in Nederland 12,40. Niet heel veel, maar toen ik jong was zou ik direct ja gezegd hebben als ik voor dat bedrag de hele dagen mocht tekenen. Dus hoeveel uurloon mag en moet je nou eigenlijk rekenen?

Stel je rekent jezelf een uurloon van 60 euro. Helemaal niet gek voor een ondernemer, dan moet je ook nog bedenken dat je niet zomaar elk uurtje kan declareren. De meeste klanten willen niet betalen voor telefonisch contact, jouw schetsfase, het moment dat je tijdens het douchen een geniaal idee kreeg, het sturen van een factuur. Nee, die 60 euro is echt alleen voor tekentijd, het illustreren van de opdracht. Je zou kunnen zeggen dat alle overleg en administratieve tijd ook in die 60 euro zit verwerkt. Althans zo heb ik het altijd gedaan.

Vervolgens komt het tweede moeilijke punt; de kosten. Stel je werkt alleen met kleurpotlood op papier. Jouw kosten lijken dan misschien klein. Wat kost een potloodje nou eigenlijk en je gebruikt 'm niet eens helemaal. Maar voor elk potlood dat je gebruikt, heb je er 20 die je niet gebruikt. Je betaalt voor een hele doos kleurpotloden en een hele stapel papier. Daarnaast heb je nog een bureau en bureaustoel. Telefoon, internet, Photoshop abonnement, verzekering, noem het allemaal maar op. Dit hoef je echt niet allemaal te benoemen, maar het is wel slim om jouw kosten lekker ruim te nemen. Ik reken zelf minimaal 50 euro aan kosten.

Een a3 illustratie zou op deze manier uitkomen op het volgende bedrag:

Uurloon: € 60 euro

Kosten: € 50 euro

Aantal gewerkte uren: 1 werkdag, dus 8 uren

Totaalprijs = 8 x 60 + 50 + € 530,00 euro

Overigens is het zo dat je voor een werk in opdracht vaak meer rekent dan een vrij werk. Dit komt omdat je al je tijd aan deze ene klant besteed. En misschien heeft de klant wel behoefte aan een schetsfase en een feedbackronde. Dit maakt een kunstwerk natuurlijk complexer en dus duurder. Daarnaast kan het zijn dat als je een kunstwerk voor een bedrijf maakt, dat het bijvoorbeeld op allerlei koffiemokken of waterflesjes gedrukt moet worden. Dan moet je ook na gaan denken over een licentie en daar zal het bedrijf dus extra voor moeten betalen.

Deze a5 illustratie voor radio 538 magazine Louder heb ik verkocht voor € 150,00 in 2013.

3. De natte vinger. Veel kunstenaar schatten hun werk veel te laag in, misschien omdat ze bang zijn om een potentiele klant af te schrikken, maar hierdoor ondermijn je wel je eigen marktwaarde. De kunstenaar is het product, niet alleen het schilderij. Op het moment dat jij onduidelijk of wispelturig bent over wat iets moet kosten, ondermijnt dit de waarde van het kunstwerk.

Toch kan het slim zijn om gewoon op je gevoel te vertrouwen en een prijs te noemen, waarvan jij denkt dat deze goed aansluit op wat het waard is. Vaak weet ik namelijk helemaal niet hoeveel uren ik aan een werk heb gewerkt of hoeveel mijn kosten nou eigenlijk zijn. Daarnaast wil ik daar ook helemaal niet mee bezig zijn.

Dus dan is de natte vinger soms de beste oplossing. Daarbij is het wel handig als je vooraf een beetje nadenkt over de volgende vragen. Je wilt natuurlijk niet met je mond vol tanden staan als iemand vraagt waarom het ene werk duurder is dan het andere.

-Wat is de grootte van het kunstwerk?

-Wat is het materiaal waarmee het is gemaakt en heeft dat invloed op de prijs?

-Hoelang heb je aan het kunstwerk gewerkt?

-Hoeveel waarde hecht je aan het werk, heb je met het ene kunstwerk meer dan met het andere?

Daarnaast zou je eens kunnen onderzoeken wat andere kunstenaars voor hun werk vragen, dit kun je vaak online vinden. Maar slimmer is het om gewoon ook eens echt om je heen te vragen. Als je andere kunstenaars kent; wat vragen zij voor een vergelijkbaar werk en waarom? Dit kan jou helpen bij het vaststellen van je definitieve prijs.

Als je dit voor jezelf helder hebt, hoef je dit echt niet allemaal te kunnen beargumenteren en berekenen. Maar je kunt het wel als argument aandragen hoe een prijs tot stand komt. Uiteindelijk ben jij de kunstenaar, dus jij bepaalt wat iets kost.

Portret Manu Chao voor een fles sterke drank.

4. Laat het aan de klant over. Soms is het makkelijker om een ander te laten beslissen wat iets moet kosten. Dit is hoe verkopers van antiek het vaak aanpakken. Zij laten de klant hun prijs noemen en op basis daarvan noemen ze een hogere prijs. Soms kom je hierdoor op een hoger bedrag uit, dan dat je misschien bedacht had.

Zeker als je zelf echt geen idee hebt kan het handig zijn om even te peilen wat een potentiële klant er voor wilt betalen, daarnaast is het in sommige situaties een makkelijke uitkomst om een prijsgeschil op te lossen. Tijdens mijn werk als illustrator vroeg ik vaak naar het budget. Als het budget 100 euro is en voor jou is dat te weinig, kun je overwegen of ze akkoord gaan met een simpele potloodtekening. Op die manier kun je toch iets leveren waar beide partijen tevreden over zijn.

Een andere lastig dingetje is werken voor familie en vrienden. Voor bijna elke kunstenaar is dit hoe hij of zij begint met werk verkopen. En ja, dan doe je vaak wat van de prijs af. Sommige kunstenaars werken voor de helft, anderen geven een gratis lijst er om heen. Hier zul je zelf een weg in moeten vinden, maar op termijn zou ik hier heel voorzichtig mee zijn, omdat het wederom je marktwaarde ondermijnt.

Zelf zeg ik meestal nee op aanbiedingen om iets voor familie of vrienden te maken, ook om jezelf een conflict te besparen. In enkele gevallen ben ik er toch mee aan de slag gegaan en vaak zeg ik dan iets in de geest van; doe maar een leuke fles wijn of geef maar wat je er voor over hebt. Daarbij maak ik vaak wel duidelijk dat ik het echt als vriendendienst doe en ik dus alle rust en tijd neem die ik wil.

Kunst is voor veel mensen een investering, iets waar ze hun hele leven lang plezier van hebben. Jouw kunst zal dus ook met die intentie verkocht moeten worden en hoe hoger de prijs, hoe hoger de waarde. Er zijn maar heel weinig mensen die een kunstwerk hebben gekocht omdat het in de aanbieding was. Dus prijs je zelf niet te laag in de markt, op termijn heb je hier alleen maar last van.

Aquarel van de Sassenpoort Zwolle, prijs € 300 euro

5. Hoe ik het doe. Inmiddels heb ik aardig wat schilderijen verkocht en methodes geprobeerd om er een prijs aan te koppelen. Ik vind het nog steeds heel lastig. Ook al doe je alles goed en klinkt het logisch, soms zegt je gevoel toch iets anders.

Dat kan betekenen dat je te weinig voor een kunstwerk hebt gekregen en je jezelf dus voor je hoofd slaat, maar soms denk je ook dat je iemand een poot uitdraait met een kunstwerk waar je maar even aan hebt gewerkt. Heel ingewikkeld dus.

Ik probeer zelf een combinatie te zoeken van bovengenoemde methodes. De schilderijen op mijn website kosten tussen de 250 en 300 euro ( in 2022 ). Deze prijs is tot stand gekomen door de berekening uit methode 1 en vervolgens kijk ik naar mijn emotionele band met het schilderij. Sommige schilderijen hebben voor mij meer betekenis en die kosten dan ook meer dan een schilderij waar ik minder mee heb.

En dan lukt het nog niet altijd om tot een goeie prijs te komen. Bovenstaand schilderij van de Sassenpoort in Zwolle is mijn meest succesvolle print, en ik heb verschillende kopers voor het origineel gehad. Volgens mijn eigen berekening zou dit schilderij zo'n 300 euro moeten kosten.

En tegelijkertijd wil ik het niet verkopen voor 300 euro, maar eigenlijk ook niet voor 600 euro. En als ik er 600 euro van zou maken, dan zit er voor een klant weer heel weinig logica achter de grote verschillen in prijzen.

Dus ik heb het volgende besloten, ik heb het schilderij ingelijst en opgehangen in de kinderkamer van onze pasgeboren dochter. Zo heeft zij altijd iets herkenbaars uit Zwolle en als ze op zichzelf gaat wonen, hoop ik dat ze dit schilderij meeneemt als aandenken aan de stad waar ze is geboren. En kunnen wij er thuis in ieder geval nog een jaartje of 18 van genieten.

Verder zou ik nog als tip mee willen geven om verschillende prijsklassen te hanteren. Sommige mensen betalen met gemak € 250,-  voor een kunstwerk of zelfs € 2500,- als ze kunst echt als een investering zien. Deze markt is alleen best klein, dus je zult meer tijd kwijt zijn aan de juiste connecties maken. Daarom kan het slim zijn om prints te verkopen. Prints zijn veel betaalbaarder en mensen die heel graag iets willen kopen zullen een print ook als een mooi alternatief zien

Ik heb een blog geschreven over alles wat je moet weten als je prints wilt verkopen.

Dit zijn de 5 methodes die ik gebruik om tot de prijs van een kunstwerk te komen. Hopelijk heb je hier wat aan en kun je nu zelf bepalen wat jouw werk waard is. En die waarde is sowieso niet in geld uit te drukken, want uiteindelijk is de dankbaarheid en het plezier dat iemand aan jouw werk beleefd zoveel belangrijker dan een paar tientjes meer of minder.

Bedankt voor het lezen van deze blog en mocht je nog een vraag of opmerking hebben dan hoor ik het graag in een reactie.